Litera alef pochodzi od przedstawienia wołu i brzmi podobnie też w innych językach semickich. W alfabecie hebrajskim alef nie przypomina już tego zwierzęcia, ale nie jest to pierwsze pismo semickie. Wraz z ewolucją pisma kształt liter się zmieniał i coraz mniej przypominał przedstawienia rysunkowe.
Od fenickiego lub paleohebrajski alefa wzięła się grecka litera – A. Zresztą w grece jej nazwa – alfa – nadal nawiązuje do nazwy semickiej.
Współczesna wymowa
Współcześnie w języku hebrajskim nie reprezentuje jakiegoś konkretnego dźwięku. Historycznie alef był wymawiany jako zwarcie krtaniowe.
Mimo iż mówi się, że jest niemy we współczesnym hebrajskim, nie można go pominąć, bo pełni pewne istotne role. Może pełnić funkcję pomocniczą (mater lectionis), podpowiadając obecność samogłoski (ale sam w sobie nie jest samogłoską!). Na przykład, w takich wyrazach jak תיאטרון /teatron/ ‘teatr’ alef oddziela samogłoski lub w niektórych wyrazach pojawia się na początku, sugerując, że zaczynamy od samogłoski (np. אמריקה /amerika/ – Ameryka). Bez tego alefa, trzeba by było zacząć czytać od litery mem i wyszłaby “merika”.
Litera ta zajmuje też miejsce w rdzeniu, więc lepiej go nie gubić, bo może pójść coś nie tak z odmienianiem wyrazów (קורא [kore] to w r.ż. קוראת [koret], z kolei קורה [kore] to w r.ż קורה [kora]).
W innych językach używających alfabetu hebrajskiego (jidysz, ladino), alef może oznaczać samogłoskę. Czasami taki alef, np. w jidysz, musi mieć odpowiednią kreskę (więcej o jidysz w tym wpisie).
Symbolika alefa w judaizmie
Litery hebrajskie mają przypisane określone wartości liczbowe. Alef jest pierwszą literą alfabetu hebrajskiego, więc jego wartość liczbowa to jeden (1).
Co więcej litera alef rozpoczyna wyraz אלהים (Elohim), czyli “Bóg”, więc w tradycji żydowskiej jest wiązana z Bogiem i mocą boską. Według legendy golem jest ożywiany poprzez napisanie mu na czole wyrazu אמת (emet = prawda) zaczynającego się od litery alef (א). Samo użycie tego wyrazu znajduje również swoje wyjaśnienie w tradycji, gdyż zawiera pierwszą, środkową i ostatnią literę alfabetu hebrajskiego. Natomiast golem może być unicestwiony gdy zetrze mu się tą literę alef (symbolizującą moc Boga), gdyż bez niej zostają tylko liter מת, czyli martwy (met).
Alef jako nieskończoność
W mistyce żydowskiej, a więc w kabale, podkreśla się nieskończony aspekt boskości, które jest punktem wyjścia w stwarzaniu rzeczywistości. Jest to En Sof (אן סוף) – dosłownie “bez końca, nieskończone” – i ten wyraz również zaczyna się od litery alef.
Co za tym idzie, alef w kabale zaczął symbolizować właśnie nieskończoność, nieskończony aspekt boskości.
Co ciekawe, zainspirował się tym logik i matematyk pochodzenia żydowskiego, Georg Cantor. Przyjął on literę alef jako symbol do zapisywania nieskończoności, a ściślej rzecz biorąc do do oznaczania mocy zbiorów nieskończonych. Na przykład אₒ (alef zero) to taka nieskończoność, która jest równa temu, ile jest liczb naturalnych.
Mimo iż to pierwsza litera alfabetu, wbrew temu, co mogłoby się wydawać, Biblia nie zaczyna się od alefa. Zaczyna się od drugiej litery, o której więcej opowiemy w następnym wpisie, gdzie zdradzimy też, dlaczego to właśnie ona rozpoczyna opis stworzenia świata…
Ćwicz alef i inne litery
Jeśli chcesz poznać inne litery alfabetu hebrajskiego, ściągnij nasz darmowy ebook „Alfabet hebrajski PDF z wymową”.
Jeśli chcesz poćwiczyć pismo drukowane, ściągnij nasz darmowy ebook „Alfabet hebrajski – pismo
Jeśli chcesz poćwiczyć pismo odęczne, ściągnij nasz darmowy ebook „Alfabet hebrajski – pismo odręczne”
Chcesz poznać hebrajski?
Zapisz się do nas na kurs!
Na bieżąco polecamy różne rzeczy na naszych social mediach: Instagram, Facebook.
