Obchody Dnia Języka Hebrajskiego (w tym podanie do informacji, jakie jest hebrajskie słowo roku) odbywają się w urodzin Eliezera ben Jehudy liczonych według kalendarza hebrajskiego. To znaczy, że ben Jehuda (1858-1922) urodził się 21 dnia miesiąca Tewet, wypadał wówczas 7 stycznia kalendarza gregoriańskiego. Co roku jest jednak inaczej, gdyż te kalendarze różnią się od siebie ilością dni. W tym roku ten Dzień wypada 14 stycznia. Jednak jest to sobota, dzień odpoczynku, w związku z tym główne uroczystości miały miejsce już w czwartek (piąty dzień tygodnia).
Dzień Języka Hebrajskiego
W Dniu Języka Hebrajskiego Premier wręcza nagrody za wkład w rozwój i badanie języka hebrajskiego. W tym miesiącu mają miejsce dyskusje, wycieczki językowe po Jerozolimie. Są też specjalne programy i audycje, a w szkołach mają miejsce lekcje o języku, o tworzeniu nowych słów (i gdzie zgłaszać właśnie propozycje), o powiązaniu języka z tożsamością i historią żydowską. Przygotowywane są też zagadki i olimpiada z hebrajskiego dla młodzieży (w tym zagadki logiczne językowe, rozkodowywanie szyfrów, rozpoznawanie reguł językowych).
Słowa ben Jehudy: hebrajskie słowo roku
W 2023 roku, w związku z setną rocznicą śmierci ben Jehudy, wybrano również ulubione słowo wprowadzone przez niego do współczesnego hebrajskiego. Ben Jehuda był inicjatorem prac nad pierwszym słownikiem współczesnego hebrajskiego, zresztą pierwszym słowem przez niego utworzonym było „מילון” [mi.’lon] – slownik. Były to zarówno nowe słowa bazujące na hebrajskich (lub innych semickich) rdzeniach, jak i zapożyczenia, kalki językowe oraz nowe adaptacje znaczeniowe dawnych słów. Takie słowo (niekoniecznie neologizm jak widać) określa się mianem חידוש [χi.’duʃ].
Hebrajskie słowo roku
Ulubionym chiduszem (innowacją językową) ben Jehudy zostało wybrane słowo גלידה [gli.’da] przez 31% głosujących. Słowo to ben Jehuda wyprowadził z גלידא (szron) w aramejskim tłumaczeniu opisu manny (Wj14,16). Wśród innych często wybieranych słów były na przykład בובה [bu.’ba] – „lalka”, מטרייה [mit.ri.’ja] – „parasol przeciwdeszczowy”, עיתון [i.’ton] – „gazeta”.
Ben Jehuda był pierwszym przewodniczącym Rady (dziś „Akademii”) Języka Hebrajskiego (1905). Akademia stawia na to, żeby używać rdzennie hebrajskich słów. Jednak nie zawsze znajduje to uznanie społeczne, zwłaszcza w związku z bogactwem i przywiązaniem społeczeństwa do języka potocznego, w którym jest sporo zapożyczeń. Dlatego w Dzień Języka Hebrajskiego na plakatach, kartonach mleka, a nawet etykietach piwa pojawiają się słowa, które Akademia chciałaby, żeby ludzie używali zamiast popularnych zapożyczeń. Pojawiały się מסרון [mis.ʁon] – SMS, קציף [kt͡sif] zamiast שייק [ʃejk], מרעש [mir.’aʃ] zamiast סנסציה [sen.sat͡s.ja], תצרף [tat͡s.’ʁef] zamiast פאזל [pazl] – „puzzle”, עלילון [a.li.’lon] zamiast קומיקס [’ko.miks], מצבע [mat͡s.’be.a] zamiast טוש [tuʃ] – „tusz”… Pod tymi słowami umieszcza się ich synonimy, będące zapożyczeniami, żeby wyjaśnić, co daje słowo znaczy. Takie wyjaśnienia pojawiają się też w nawiasach niektórych propozycji konkursowych na słowa roku.
_____
*We wpisie pojawiają się fonetyczne zapisy wymowy. [χ] to charczące, języczkowe <ch>, [ʁ] to <r> jak we francuskim, [ʃ] to <sz> jak w angielskim.
Zainteresował Cię język hebrajski?
Czy jesteś ciekaw/ciekawa, jak nowe słowa rodzą się w języku hebrajskim? Pragniesz zgłębić tajniki innowacji językowych i odkryć wyjątkowe wyrazy, które wpływają na bogactwo języka? Mamy dla Ciebie niesamowitą propozycję! Zapisz się na nasz kurs online i zanurz się w fascynującym świecie hebrajskiego słownictwa.
Podoba Ci się to, co robimy? Zajrzyj na naszego facebooka i instagrama!